Al jaren wordt door de directie van Paleis het Loo gewerkt aan het vervangingsplan voor het lanenstelsel. In april 2020 kwamen de plannen in een stroomversnelling omdat enkele bomen omwaaiden. De Bomenstichting benaderde het Loo omdat noodkap dreigde voor een aantal 350 jaar oude eiken uit de Koningslaan. Deze bomen stonden geregistreerd in het landelijk register van de Bomenstichting.

De Bomenstichting ging in juni 2020 met het Loo rond de tafel. Hoewel er begrip is voor het feit dat de veiligheid van bezoekers geborgd moet zijn plaatst de Bomenstichting grote vraagtekens bij de visie op het boombeheer van het Loo. Voor deze plek met internationale bekendheid waarin bomen een zeer grote rol spelen mag gesteld worden dat adel verplicht.

Waar zit volgens de Bomenstichting de pijn? Niet bij het feit dat bomen die voor gevaarlijke situaties zorgen worden gekapt. Ook niet bij plannen om laanstructuren voor de toekomst te behouden door tijdig vervangingsplannen klaar te hebben liggen.

Wel is het te betreuren dat onvoldoende is gewerkt aan het voorkómen van de kap. Een boom wordt niet van de een op de andere dag instabiel of ‘ziek’. In de meeste gevallen ligt de oorzaak van een versnelde aftakeling van een boom verder terug in het verleden. Zoals in de meeste gevallen ligt ook hier de oorzaak in belangrijke mate in de groeiplaats. Een duidelijke visie op het beheer is noodzakelijk om het Loo ook voor de toekomst groen te houden en nieuwe bomen daadwerkelijk van de grond te laten komen.

Het Loo noemt als belangrijkste oorzaak van de terugval van de beuken de extreem warme en droge zomers. Het toenemende aantal evenementen op het voorterrein wordt echter niet genoemd, een bedreiging voor het groene karakter van veel parken en buitenplaatsen. Samen met het het al decennialang ruimen van al het blad heeft dit zorg gedragen voor een verdichte en droogtegevoelige bodem. Beuken zijn overgevoelig voor veranderende bodemomstandigheden en verdichting. De paden onder de beukenlanen zijn niet begrensd en rondom de stamvoeten is de bodem letterlijk kaalgelopen door de duizenden bezoekers die hier op drukke dagen rondlopen. Boombeheer is meer dan boomverzorging. Boombeheer gaat verder dan het onderzoeken van bomen op het moment dat het verval zich aandient.

Ook de omgang met de Koningslaan vraagt om een kritische blik. In het 350-jarige bestaan van deze mastodonten heeft de groeiplaats de laatste halve eeuw stevig te lijden gehad van het af en aan rijden van touringcars en bevoorrading tot op de stamvoet. En het klopt, een halve eeuw geleden kenden we daar de gevolgen nog niet van. Inmiddels weten we beter. Ook weten we dat een holle boom nog niet onveilig hoeft te zijn en dat er tussen kap en behoud nog een scala aan mogelijkheden zit. Sinds 15 jaar is er veel kennis ontwikkeld voor het beheren van dergelijke veterane bomen. Niet alleen vanuit cultuurhistorisch oogpunt was het verkennen van deze mogelijkheden bij het Loo zeer de moeite waard geweest. Ook vanuit het oogpunt van biodiversiteit. Met iets teveel gemak is hier gesteld dat het Vliegend hert, de vleermuizen en overige fauna, waarvoor deze bomen een uniek habitat vormen, in de omgeving een goed heenkomen zouden kunnen vinden. De Bomenstichting heeft nog gepleit voor het behoud van de twee eiken aan het begin van de Koningslaan aan de Loseweg. Begin februari 2021 zijn deze echter ook gekapt.

De Bomenstichting wil graag vooruit kijken en ook voor het Loo liggen er nog veel kansen. Zo staat het grootste deel van de Koningslaan nog overeind in het Paleisbos ver buiten het bereik van de touringcars en de evenementen. Door hier over te gaan op een ander beheer en een bladlaag op de bodem toe te staan kan zich hier weer een mulchlaag ontwikkelen. Dat maakt de bomen minder gevoelig voor aanhoudende droogte in de zomer. Bij de nieuw aan te planten lanen op het voorterrein zou overwogen kunnen worden om een andere boomsoort te kiezen, een boomsoort die minder gevoelig is dan de beuk. Ongeacht de boomsoort geldt ook hier dat bodemverdichting en betreding van de groeiplaats de ontwikkeling van een monumentale laan in de weg staat. Het laten liggen van blad of het in ieder geval terugbrengen van gecomposteerd blad is een must voor duurzame boomgroei binnen het gegeven van de klimaatverandering. Dit geldt overigens voor iedere boom.